29 czerwca 2024 w Parku Chopina w Ustce został uroczyście odsłonięty projekt „Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna” autorstwa Joanny Dudek dedykowany Słowińcom – dawnym mieszkańcom północno – zachodniej części województwa pomorskiego.
„Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna”
Pomnik dedykowany Słowińcom w Parku Chopina w Ustce
/Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej w Słupsku/
Idea pomnika powstała podczas pobytu artystki na rezydencji artystycznej „Praktyki ekologiczne na polu artystycznych działań” organizowanej przez Bałtycką Galerię Sztuki Współczesnej w Słupsku. Artystka po konsultacjach z pracowniczkami i pracownikami oddziałów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku oraz eksploracji historii związanej ze Słowińcami postanowiła użyć do jej wykonania materiału właściwego Słowińcom – torfu, stworzyć zespół rzeźb zmieniających się w czasie oraz zasiać w ich pobliżu łąkę kwietną.
Joanna Dudek wykonała 10 rzeźb – prostopadłościanów z torfu i ziemi o wysokości postury człowieka, zarówno dziecka i dorosłego. Torf został udostępniony przez Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach / Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Poszczególne rzeźby mogą zmieniać swoje kształty pod wpływem czasu i warunków atmosferycznych.
Joanna Dudek o koncepcji powstania projektu:
Realizując projekt „Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna” zależało mi, aby natura i sztuka postawione zostały na równi, tworząc żywą procesualną instalację, zmieniającą się pod wpływem czasu i warunków atmosferycznych. Chciałam, aby stała się manifestem relacji człowieka z otaczającą go naturą i zaproszeniem widza do refleksji nad miejscem rasy ludzkiej w ekosystemie i jej odpowiedzialności za środowisko naturalne. Chcąc zwrócić uwagę na problemy mniejszości etnicznych oraz na troskę o środowisko naturalne, zgłębiałam tradycje i zwyczaje dawnych mieszkańców Pomorza Środkowego – Słowińców.
Ta grupa etniczna została wysiedlona ze swoich terenów w skutek polityki repatriacyjnej po II-giej wojnie światowej, z tego powodu mówimy o nich już tylko w czasie przeszłym. Przy projekcie otrzymałam wsparcie merytoryczne etnografek i etnografów z Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach – Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Moją pierwotną ideą było skupienie się na zielarskich zwyczajach Słowińców, jednak zachowało się bardzo niewiele informacji na ten temat. Natomiast jeden ze zwyczajów Słowińców, został bardzo dobrze udokumentowanym i do tej pory odtwarzane jest wydobywanie torfu zwane „Czarnym Weselem”. Torf użyźniał piaszczyste ziemie oraz w okresie zimowym służył jako opał. Zależało mi na upamiętnieniu całej grupy społecznej, nie pojedynczych jednostek, stąd rzeźba składa się z dziesięciu prostopadłościanów ludzkich wymiarów wypełnionych torfem i ziemią. Z biegiem czasu i pod wpływem czynników atmosferycznych, takich jak opady czy wiatr, poszczególne elementy będą ulegać degradacji, aż z czasem mogą zmienić kształty. Pozostanie na ich powierzchni wysiana łąka kwietna zawierająca rośliny występujące na tych ziemiach.
W realizacji „Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna” odwołuję się do idei rzeźby społecznej – terminu wprowadzonego przez Josepha Beuysa odnoszącego się do pracy „7000 Dębów” powstałej w 1982 roku na documenta 7 w Kassel. Artysta chciał spowodować rewolucję społeczną oraz zwrot ku ekologii i zwrócić uwagę na narastający problem urbanizacji. Drugą ważną dla mnie pracą była instalacja Agnes Denes „Pole pszenicy – konfrontacja ” z 1980 roku, gdzie artystka zasadziła zboże na terenie wysypiska w Nowym Jorku, sprzeciwiając się odejściu człowieka od natury, nierównościom społecznym oraz spowodowanemu przez działalność człowieka kryzysowi klimatycznemu.
Joanna Dudek
Joanna Dudek – artystka wizualna, doktora sztuki (2023 – ASP w Warszawie), wykładowczyni (od 2020 – ASP w Warszawie). Obroniła dyplom magisterski w wyróżnieniem rektorskim (2019) oraz ukończyła Szkołę Letnią w Bauhausie (2019). W praktyce artystycznej skupia się na relacjach człowieka i natury, wykorzystuje naturalne i ekologiczne materiały. Uczestniczyła w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych (Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Bauhaus w Waimarze, Rondo Sztuki w Katowicach, MBWA w Lesznie, Salon Akademii w Warszawie) oraz rezydencjach artystycznych: w Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej: Centrum Aktywności Twórczej w Ustce (2021) oraz BWA Krosno (2023).
Realizację projektu „Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna” dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wydarzenie było organizowane w ramach Dni Morza w Ustce.
Honorowy patronat: Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk
Partnerzy: Miasto Ustka, ZGK Ustka, Muzeum Wsi Sowińskiej w Klukach, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Szkoła Podstawowa nr 2 w Ustce, Ustecki Uniwersytet Trzeciego Wieku.
Więcej informacji:
https://bgsw.pl/pl/joanna-dudek-zielniki-slowinskie-rzezba-spoleczna-odsloniecie-pomnika/
Weronika Teplicka – kuratorka rezydencji artystycznych
Tel.: 515 089 986
Adres e-mail: w.teplicka@bgsw.pl
Informacja: Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej
Fotografie: Krzysztof Tomasik.
